Γενοκτονία

Γράφει ο ΓΕΛΩΤΟΠΟΙΟΣ
γενοκτονία (η) ουσ. [<γένος+κτείνω] η εξόντωση γένους, φυλής
Οι Ευρωπαίοι έποικοι έφτασαν στην Τασμανία, ένα νησί ίσης έκτασης με την Ιρλανδία, το 1800. Εκεί ζούσαν περίπου 5.000 Τασμανοί, σε απόλυτη απομόνωση από κάθε άλλη ανθρώπινη επαφή για 10.000 χρόνια. Ήταν κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες και δεν διέθεταν μεταλλικά εργαλεία, γεωργία, κτηνοτροφία και γραπτή γλώσσα. Μόλις οι λευκοί βρέθηκαν εκεί ξεκίνησαν να τους εξοντώνουν. Οι ιθαγενείς είχαν επικηρυχτεί από τις αρχές: 5 λίρες για κάθε ενήλικο και 2 για κάθε παιδί. Το 1876 πέθανε η τελευταία Τασμανή, η Truganini. Αυτή ήταν σίγουρα μια γενοκτονία. Το γένος των Τασμανών δεν υπάρχει πια. Στην Αυστραλία οι έποικοι έφτασαν το 1788. Εκεί ζούσαν περίπου 300.000 Αβορίγινες. Το 1921 είχαν μείνει μόνο 60.000. Είναι αυτό γενοκτονία; Πως μπορούμε να ορίσουμε επακριβώς τι είναι γενοκτονία και τι όχι; Εξαρτάται απ’ τον αριθμό των ανθρώπων που σκοτώνονται ή από την αιτία για την οποία σκοτώνονται; «Στη γενοκτονία τα θύματα επιλέγονται επειδή ανήκουν σε κάποια ομάδα. Όσο για το καθοριστικό χαρακτηριστικό της ομάδας, αυτό μπορεί να είναι φυλετικό (εξολόθρευση μαύρων Τασμανών από λευκούς Αυστραλούς), εθνικό (θανάτωση λευκών Σλάβων -των Πολωνών αξιωματικών στο Κατίν, το 1940-  από λευκούς Ρώσους), εθνοτικό (αλληλοεξόντωση των Χούτου και Τούτσι, δύο ομάδων μαύρων Αφρικανών), θρησκευτικό (αλληλοεξόντωση μουσουλμάνων και χριστιανών στο Λίβανο) ή πολιτικό (εκκαθαρίσεις Καμποτζιανών από τους ερυθρούς Χμερ).» Η πρόθεση έχει σημασία;
«Μετράει ως γενοκτονία ο μαζικός θάνατος ανθρώπων ως αποτέλεσμα σκληρών πράξεων που δεν

Η τελευταία Τασμανή

είχαν σχεδιαστεί ειδικά για να τους σκοτώσουν;»
Οι Ινδιάνοι Τσόκτο, Τσεροκί και Κρικ στις ΗΠΑ, υποχρεώθηκαν δια της βίας να μετεγκατασταθούν. Καθώς δεν υπήρχε καμία πρόβλεψη για τρόφιμα και ρουχισμό πολλοί από αυτούς πέθαναν καθ’ οδόν.
Αυτό το «ατυχές» γεγονός είναι γενοκτονία;
Ο αντιπρόσωπος της Βραζιλίας στα Ηνωμένα Έθνη αντέκρουσε τις κατηγορίες περί γενοκτονίας των Ινδιάνων του Αμαζονίου ως εξής: «Απουσίαζαν ο δόλος και το κίνητρο που απαιτούνται ώστε το συμβάν να χαρακτηριστεί γενοκτονία. Τα εγκλήματα διαπράχτηκαν για καθαρά οικονομικούς λόγους. Οι αυτουργοί (ιδιωτικές εταιρείες) είχαν αποκλειστικό στόχο να ιδιοποιηθούν τη γη των θυμάτων τους (όχι να τους εξολοθρεύσουν).»
Αν μια πρόκληση ακολουθείται από μαζικά αντίποινα, πως αποφασίζουμε πότε «απλά» αντίποινα μετατρέπονται σε γενοκτονία;
«Το 1945, στην Αλγερία, στη διάρκεια φυλετικών συγκρούσεων οι Αλγερινοί σκότωσαν 103 Γάλλους.
Οι Γάλλοι αντέδρασαν βάναυσα: Αεροπλάνα ισοπέδωσαν σαράντα τέσσερα χωριά, ένα καταδρομικό βομβάρδισε παράκτιες πόλεις, οι στρατιώτες σκότωναν αδιακρίτως όποιον συναντούσαν.
Οι νεκροί Αλγερινοί ανήλθαν στις 50.000»
Αντίστοιχα, ήταν ο βομβαρδισμός της Δρέσδης γενοκτονία; Οι ατομικές βόμβες στη Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι; Ή μήπως ο πόλεμος δικαιολογεί το βομβαρδισμό κατοικημένων περιοχών;
Το Ολοκαύτωμα κατέχει περίοπτη θέση ανάμεσα στις γενοκτονίες εξαιτίας της μεθοδικότητας, της «επιστημονικότητας», με την οποία συντελέστηκε.
«Όμως η μεγαλύτερη καταγεγραμμένη γενοκτονία της ιστορίας, με τα θύματα να εκτιμώνται σε 20 εκατομμύρια κατά τη δεκαετία 1929-1939, είναι αυτή που διέπραξε η κυβέρνηση της ΕΣΣΔ κατά πολιτικών της αντιπάλων, μέσα στην ίδια τη χώρα.»
Οι 10.000 αντιφρονούντες (οι εξαφανισμένοι-desaparecidos) που εκτελέστηκαν από τον αργεντινό στρατό, από το 1976 έως το 1983, συνιστούν μια γενοκτονία;
Οι 4.000 Έλληνες που έχουν αυτοκτονήσει τα τελευταία χρόνια λόγω οικονομικών προβλημάτων, οι ασθενείς που απεβίωσαν επειδή δεν είχαν ιατρική ασφάλιση ή επειδή τα νοσοκομεία δεν μπορούσαν να τους φροντίσουν, είναι θύματα μιας γενοκτονίας;
Η παραδοχή του ΔΝΤ ότι έσφαλλε στα οικονομικά μέτρα που επιβλήθηκαν (οπότε δεν το έκανε από δόλο) το απαλλάσσει από κάθε ευθύνη;
Η επιμονή των κυβερνώντων να συνεχίσουν αυτά τα οικονομικά μέτρα τους καθιστά ηθικούς αυτουργούς μιας γενοκτονίας; Ή πρέπει τα θύματα να φτάσουν το ένα εκατομμύριο για να την δούμε ως τέτοια;
«Μετράει ως γενοκτονία ο μαζικός θάνατος ανθρώπων ως αποτέλεσμα σκληρών πράξεων που δεν είχαν σχεδιαστεί ειδικά για να τους σκοτώσουν;»

(Τα παραδείγματα προέρχονται από το εξαιρετικό βιβλίο του Jared Diamond, «Ο Τρίτος Χιμπαντζής», εκδόσεις Κάτοπτρο. Το αναφέρω σε περίπτωση που κάποιοι διαμαρτυρηθούν επειδή δεν μνημονεύονται οι πορείες θανάτου προς τα βάθη της Τουρκίας, η γενοκτονία των Ποντίων, των Αρμενίων ή των Παλαιστινίων, καθώς κι εκείνη της Μιλήτου.)