Χαρταετός: Η ιστορία πίσω από το έθιμο

από πού ξεκίνησε το έθιμο του πετάγματος του χαρταετού;

Την Καθαρή Δευτέρα σε όλη τη χώρα ο ουρανός (καιρού επιτρέποντος) γεμίζει με πολύχρωμες ιπτάμενες φιγούρες, τους χαρταετούς.Είναι ένα έθιμο γνωστό σε όλους και έχει φανατικό κοινό, ιδιαίτερα από τους μικρότερους φίλους μας.
Αναρωτηθήκατε ποτέ όμως πως και από πού ξεκίνησε το έθιμο του πετάγματος του χαρταετού;Η επικρατέστερη άποψη πηγάζει από τα βάθη της Ανατολής. Στους ανατολικούς λαούς η τέχνη της κατασκευής χαρταετών τελειοποιήθηκε, φτάνοντας στο σημείο να φτιάχνουν «ιπταμένους» δράκους, πουλιά, ψάρια, ζώα.Ήταν ένα κομμάτι τις πίστης τους, στις περισσότερες περιπτώσεις. Οι λαοί αυτοί στόλιζαν τους χαρταετούς με ευχές και επιθυμίες, και πετώντας τους τις έστελναν όσο πιο κοντά μπορούσαν στο θεό. Πολλές φορές σήκωναν πολλούς μαζί αετούς στον ουρανό, με συνοδεία ύμνων, σαν προσευχή και ικεσία στους θεούς τους. Ακόμα και σήμερα πιστεύεται στην Κίνα ότι το πέταγμα των χαρταετών διώχνει μακριά την κακή τύχη.Στην Κίνα, η παράδοση λέει, ότι αετούς έφτιαχναν από το 1000 π.Χ. Η πρώτη όμως γραπτή μαρτυρία βρίσκεται σε κείμενο του 4ου π.Χ. αιώνα, το οποίο αναφέρει ότι κάποιος Κουνγκσού Φαν, κατασκεύασε ένα «ξύλινο πουλί» το οποίο πέταγε επί τρεις συνεχόμενες μέρες.Από πολύ νωρίς οι χαρταετοί εκτός από παιχνίδι ή την χρήση τους σε θρησκευτικές τελετές, άρχισαν να έχουν και πρακτικές εφαρμογές.
Αετοί που βασίζονταν πάνω στα ίδια σχέδια, χρησιμοποιήθηκαν σε ευρεία κλίμακα για στρατιωτικούς σκοπούς. Κατά την διάρκεια της δυναστείας των Χαν, κάποιος στρατηγός χρησιμοποίησε έναν αετό για τοπογραφικούς σκοπούς! Σκοπός του ήταν να καταλάβει ένα παλάτι, αλλά συναντούσε σθεναρή αντίσταση. Σκέφτηκε λοιπόν να κατασκευάσει ένα τούνελ, και να κάνει έφοδο στο παλάτι. Το βασικό του όμως πρόβλημα ήταν ότι δεν μπορούσε να υπολογίσει το μήκος που θα έπρεπε να έχει το τούνελ αυτό, ώστε να βγει στο κέντρο του παλατιού. Σκέφτηκε λοιπόν το εξής: σήκωσε έναν χαρταετό στον αέρα, με την άκρη του σκοινιού του στο σημείο που θα ξεκινούσε το τούνελ και τον ίδιο τον χαρταετό να υπερίπταται πάνω από το παλάτι. Έτσι είχε ένα φανταστικό ορθογώνιο τρίγωνο. Κάνοντας μετά απλές γεωμετρικές πράξεις, μπόρεσε να υπολογίσει με ακρίβεια το μήκος του τούνελ.
Αυτό που ίσως δεν γνωρίζουμε οι περισσότεροι είναι ότι και κατά την ελληνική αρχαιότητα υπήρξαν δείγματα προσπαθειών κατασκευής αετών. Αναφέρεται ότι ο αρχιμηχανικός Αρχύτας (440 - 360 π.Χ.), χρησιμοποίησε στις μελέτες του τον χαρταετό ήταν ένας μαθηματικός από τον Τάραντα, μαθητής του Πυθαγόρα που ασχολήθηκε και με πτήσεις. Θεωρείται ο τελευταίος αλλά και ο σημαντικότερος των Πυθαγορείων)
Επίσης σε ελληνικό αγγείο της κλασικής εποχής, υπάρχει παράσταση κόρης, η οποία κρατά στα χέρια της μια λευκή σαΐτα από το νήμα της, έτοιμη να την πετάξει.Στην Ευρώπη ο χαρταετός εμφανίζεται γύρω στο 1400 μ.Χ. Τον έφεραν εξερευνητές που είχαν επιστρέψει από την Ασία. Βέβαια εκείνοι οι αετοί δεν ήταν όπως τους ξέρουμε σήμερα. Κι αυτό γιατί για να γίνει ο χαρταετός χρειάζεται πολύ και λεπτό χαρτί, το οποίο ήταν είδος πολυτελείας εκείνη την εποχή. Γι αυτό, οι αετοί κατά την διάρκεια του Μεσαίωνα, ήταν φτιαγμένοι από πανί, όπως τα πανιά των πλοίων.Γραπτές αναφορές για την παρουσία αετού στην Ευρώπη συναντάμε σε γερμανικά έγγραφα του 1450. Αργότερα, το 1606, ένας Ισπανός κληρικός έγραφε στο ημερολόγιο του, ότι τον χρησιμοποιούσαν σαν «παιχνίδι χαράς, την ημέρα του Πάσχα».Μια γαλλική παράσταση του 1657 κι άλλη μια του 1807, μας δείχνουν παιδιά που παίζουν με χαρταετό.Το 1752, ο Βενιαμίν Φραγκλίνος, διαπίστωσε με την βοήθεια ενός αετού, τον ηλεκτρισμό της ατμόσφαιρας και έφτιαξε το αλεξικέραυνο.
Σύμφωνα με προφορικές μαρτυρίες, την μεγάλη γέφυρα του Νιαγάρα την ξεκίνησαν, περνώντας από την μια όχθη στην άλλη το πρώτο σκοινί δεμένο σε έναν χαρταετό.
Μπορεί λοιπόν στις μέρες μας να συνδυάζουμε τους χαρταετούς μόνο με το παιχνίδι, έχουν χρησιμοποιηθεί, όμως, ευρέως από τον άνθρωπο για πολλούς σκοπούς.
Το πέταγμα του αετού την Καθαρή Δευτέρα, όμως, δεν παύει να είναι ένα όμορφο έθιμο, ένα πανηγύρι χρωμάτων στους ουρανούς μας.Ας το χαρούμε, λοιπόν, προσπαθώντας να στείλουμε και τον δικό μας αετό όσο πιο ψηλά μπορούμε!

Καλά Κούλουμα!